موضوع: 14 نکته مهم و کاربردی در نگهداری و حفظ طراوت گیاهان آپارتمانی:
مقدمه
سالها پیش خانه ها و حیاط ها بزرگ بودند، با حوض کوچکی وسط حیاط و گلدان هایی که صاحب خانه ها با عشق از آنها نگهداری می کردند اما امروز دیگر خبری از آن خانه ها و حیاطها نیست و دغدغه ی خیلی از افراد این است که مگر میشود در آپارتمان گل نگه داشت؟
در جواب این سوال پاسخ ما مثبت است، در خانه های کوچک آپارتمانی هم میتوانید از گل های زیبایتان نگهداری کنید. فقط کافیست اصول ساده ای را در مورد نگهداری گل آپارتمانی بدانید و بهشت کوچک خود را بسازید.
وجود گیاهان آپارتمانی و رشد آنها در شرایط مناسب و در فضای داخلی خانه پر از حس خوب و شادابی است. برای من هیچ چیزی جذاب تر و لذت بخش تر از این نیست که گیاهان سالم و با طراوت خود را در آپارتمان نگه داشته و گاهی فضا و گلدان هایشان را تغییر دهم. باید به این توجه داشته باشیم که همه چیز به خود ما بستگی دارد که هر یک از آنها را دوست داشته باشیم و به آنها رسیدگی کنیم و یا اینکه از آنها غافل شده و باعث مرگشان گردیم.
بنابراین حتی اگر کمی نگرانی در مورد نگهداری گیاهان دارید، در این مقاله همراه ما باشید تا با نکات اساسی مراقبت از آنها آشنا شوید و از بودنشان در کنارتان لذت ببرید.
14 نکته مهم و کاربردی در نگهداری و حفظ طراوت گیاهان آپارتمانی:
در اینجا به 14 نکته مهم درمورد نگهداری و حفظ سلامت گیاهان آپارتمانی که حتما باید در ذهنمان حفظ کنیم، اشاره می کنیم:
- آبیاری
همه گیاهان آپارتمانی بسته به نحوه رشد گیاه در طول فصل، نیاز آبی کمی متفاوت دارند. بهتر است بر اساس نیاز آبیاری کنید نه بر اساس یک برنامه تقویمی مشخص. به عنوان یک اصل کلی، هرچه هوا گرم تر باشد، میزان آبیاری شما نیز باید زیادتر شود چون گرمای هوا آب را به سرعت تبخیر می کند. پس در نیمه ی اول سال میزان آبیاری را بیش تر کنید.
آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گیاه میشود، اما آبیاری کم تنها ممکن است تغییراتی چون چروکیده شدن برگها، بیحالی گیاه و افتاگی ساقه را بروز دهد که با آبیاری این علائم بهبود پیدا میکند اما پوسیدگی ریشه درمان قطعی ندارد.
در اکثر اوقات باید نگران این باشید که زیاد به گیاه آب ندهید.چون اکثر گیاهان خانگی یا آپارتمانی مقاومت بیشتری روی شرایط خشکی دارند تا شرایط رطوبت زیاد . پس در آب دهی اعتدال را رعایت کنید.
یک قانون طلایی در این مورد وجود دارد که میگوید برای آبیاری باید حداقل 1 اینچ معادل 2.5 سانتی متر از خاک خشک شده باشد. در صورتی که برگهای گیاه چروک یا کمی خشک شده باشند، گیاه نسبت به برنامه زمانی خود به آبیاری بیشتری نیاز دارد.
نشانه های آبیاری کم گیاه:
- قهوه ای یا زرد شدن برگ ها
- پژمرده شدن برگ ها
- نرم شدن ساقه های گیاه
نشانه های آبیاری زیاد گیاه:
- رشد قارچ در سطح خاک
- ریختن برگ های گیاه
- وجود لکه های قهوه ای بر روی برگ ها
نکته آخر اینکه ته گلدان باید یک یا چند سوراخ داشته باشد تا آب به راحتی از آن خارج شود. اگرخاک گلدان زهکشی مناسب نداشته باشد، آب اضافی از گلدان خارج نمی شود و ریشه ی گیاه می پوسد.
- نور
نور یکی از مهمترین فاکتورهایی است که باید برای نگهداری گیاهان آپارتمانی به آن دقت کنید.چون باید برحسب نیاز خود نور دریافت کنند تا با فتوسنتز بتوانند زنده بمانند.
با اینکه برخی گیاهان نیاز کمتری به نور خورشید دارند یا در اکثر اوقات روز باید در سایه باشند، ولی هیچ گیاهی بدون نور خورشید حتی خیلی کم زنده نمی ماند.چون بدون فتوسنتز گیاه نمی تواند انرژی مورد نیاز برای زیستن را تولید کند.
در رابطه با تامین نور مورد نیاز باید به گونه ی گیاه نیز توجه داشت، زیرا همه ی گیاهان به نور یکسان خورشید احتیاج ندارند و برخی از گیاهان آپارتمانی به نور کمتر نیاز دارند، بنابراین قرار دادن این گیاهان در برابر نور مستقیم خورشید موجب رنگ پریدگی، زردی و یا خشکی گیاه آپارتمانی شما می شود.
گیاهان گل دارو میوه دهنده و ساکولنتهایی مثل کاکتوس نیاز به نور مستقیم خورشیددارند و باید روبروی پنجرههای جنوبی باشند. اما در مقابل گیاهانی که نیاز به شرایط ساده و نور با شدت کم یا غیر مستقیم دارند مثل زامیفولیا، گیاه مار، پوتوس و فیلودندرون باید در کنار پنجرههای شمالی و شرقی باشند.
پس هر زمان می خواهید گیاه خود را در فضایی بگذارید، حتما به این موضوع دقت کنید که آن فضا تهویه و نور مناسب به همراه داشته و مراقب باشید که گیاه تان از تابش مستقیم نور خورشید در امان باشد. این شرایط به گیاه کمک می کند که محیطی بسیار مناسب برای رشد پیدا کند که استرس را از آن کم کرده و مانع خشک شدنش می شود.
- خاک
نگهداری گل آپارتمانی با خاک بیکیفیت بعد از مدتی از طراوت گیاه شما کم خواهد کرد و چه بسا گیاه شما کاملا از بین برود. البته شاید با اضافه کردن کود و مواد مغذی مخصوص خاک این زمان را به تعویق بیاندازید، با این حال بعد از مدتی طولانی خاک و حتی خود گلدان شما می تواند باکتری هایی را در خود رشد بدهد که برای گیاه تان خیلی مطلوب نخواهد بود. بنابراین با تغییر خاک و شستن گلدان، این باکتریها را حذف کنید و نفس تازه ای به گیاه خود بدهید.
استفاده از خاک برای گیاه به منظور محافظت از ریشه، مستقیم نگه داشتن گیاه، تأمین مواد غذایی مورد نیاز و انتقال هوا و آب به ریشه های گیاه می باشد. پس تهیه خاک مناسب برای گیاه بسیار مناسب است، در غیر این صورت رشد گیاهان آپارتمانی با مشکل مواجه خواهد شد.
خاک گلدان برای نگهداری گیاهان آپارتمانی به صورت میکس معمولا مناسب است. این مدل خاک شامل پیت ماس، پوست کاج تکه شده، پرلیت و ورمی کولیت میباشد.
معمولا مراکزی که خاک گلدان میفروشند، نمونههای عمومی هستند و شما باید ترکیب آن را متناسب با نیاز گیاه تغییر دهید.
مثلا برای گیاهانی مثل ارکیده و برومیلیاد نیاز به خاک با زهکشی سریع دارند. اما ساکولنت ها در خاک متخلخل و ماسه ای بهتر رشد میکنند. گیاهان بومی مناطق گرمسیری نیاز به خاکی دارند که آب را در خود نگه دارند تا ریشهها فرصت کافی برای جذب آب داشته باشند.
انتخاب خاک برای رشد سالم گیاهان آپارتمانی بسیار مهم است. شما می توانید با کمی توجه و دقت محیط مناسب مورد نیاز گیاه خود را بشناسید و خاک مناسب آن را تهیه و ایجاد نمایید.
- رطوبت
عامل مهم دیگر در نگهداری گیاهان آپارتمانی، حفظ رطوبت مورد نیاز آن میباشد.رطوبت زیاد باعث پوسیدگی و رشد بیماریهای قارچی و کپک بر روی برگها میشوند. و رطوبت کمتر از حد نیاز هم باعث تغییر رنگ نوک برگها به سمت قهوهای میشود.
برخی گیاهان مثل سرخس به رطوبت متوسط نیاز دارند. اما برخی هم مثل:
تیلاندسیا (تیلاندزیا)، سانسوریا، گاردنیا، ارکیده، بامبو، بنجامین، کروتون، فیلودندرون، اسپاتیفیلوم، پوتوس، گندمی و غیره نیاز به رطوبت بالایی دارند.
در فصل زمستان که سیستمهای گرمایشی فعال هستند، رطوبت هوا خیلی زودتر افت پیدا میکند. حتی ممکن است به 20 تا 30% هم برسد که مشکل تنفس برای ساکنین ایجاد میکند.
اما مناسبترین محدوده رطوبت مورد نیاز بین 30 تا 65% و در برخی گیاهان 80% است.
رطوبت بالاتر از حد نیاز گیاه هم باعث فراهم کردن شرایط رشد قارچ و کپک در محیط داخلی میشوند. به همین دلیل توصیه میکنند که از روش سینی آب به همراه سنگریزه و بخار آن (حالت جزیره)، رطوبت کافی را تأمین نمایید.
- دما
مورد بعدی در نگهداری گیاهان آپارتمانی توجه به دمای هواست. کنترل دمای محیط بسیار مهم است در غیر این صورت رشد گیاه با مشکل روبرو شده و حتی ممکن است از بین برود.
دمای مناسب نگهداری گیاهان آپارتمانی بسته به نوع گونه، اقلیم، مرحله رشد و غیره متفاوت است.
دمای هوا برای اکثر گیاهان خانگی در طول روز باید بین 18 تا 26 درجه و در طی شب بین 12 تا 15 درجه باشد.
دماهای کمتر از حد تحمل گیاه باعث بروز علائمی مثل:
پژمردگی برگ و در صورت ادامه پیدا کردن پژمردگی گیاه، سیاه شدن پوشش گیاهی، سست شدن ساختار ریشه و رنگ پریدگی برگ ها میشود.
گیاهی مثل بگونیا، برومیلیاد و تیلاندزیا دمای کمتر از 13 درجه را نمیتوانند تحمل کنند. ساکولنتها مثل کاکتوس میتوانند دماهای بالاتر از 30 درجه در طول روزو دماهای پایین تا 4 درجه را در طی شب تحمل کنند. در حالیکه گیاهانی مثل سرخس نهایتا تا 10 درجه را تحمل می کنند. گیاه فیکوس دماهای نزدیک به صفر را هم تحمل خواهند کرد.
توجه داشته باشید که در هر مورد به تحمل کردن دما اشاره کردیم. لذا گیاهانی که دماهای بالا یا دماهای پایین و غیر متعارف را تحمل میکنند به معنای این نیست که عاشق چنین دماهایی هستند. یا برای رشد به آن نیاز دارند.
در واقع به معنای این است که برای مدت مشخصی میتوانند در این دماها زنده بمانند تا شرایط بهتری برای آنها فراهم کنید. مثلا در دمای سردتر از حد نرمال آنها را با پلاستیک و پوشش مناسب بپوشانید و در طول روز آن را برای گرفتن نور کافی باز کنید.
گیاهان نیز سردی و گرمی را احساس می کنند. توجه به دما و درجه حرارت یکی از دیگر عوامل شادابی گیاهان آپارتمانی می باشد. در صورتی که گیاه شما در بالکن یا حیاط قرار بگیرد به دمای هوا دقت کنید. اگر به اندازه ای سرد باشد که شما نیز سردی را حس می کنید بهتر است آن ها را به درون خانه بیاورید.
در ضمن با مشاهده خشکی و بی حالی گیاه در زمستان نگران نشوید. خاک و گلدان را تعویض نکنید و هر تغییری را در بهار انجام دهید. زمستان فصل خواب گیاهان بوده و با تعویض خاک و گلدان سبب آسیب به آن ها می شوید. در تابستان هم گرما و خشکی هوا را در نظر داشته و بر اساس آن گیاهان را آبیاری کنید. در این فصل گیاه حساس به نور را در سایه بگذارید.
- کوددهی
کوددهی گیاهان یکی از مهم ترین روش ها برای تقویت گیاهان آپارتمانی است. این موضوع را به یاد داشته باشید که هرچه دفعات آبیاری و مقدار آن بیشتر باشد، مواد مغذی بیشتری از گلدان خارج می شوند. پس گیاه به کود نیاز بیشتری پیدا می کند. بنابراین اگر قصد دارید گیاهان سرحال و شادابی داشته باشید، باید به طور منظم به گیاه کود بدهید.
مقدار کود را تا جایی که ممکن است خیلی کم درنظر بگیرید چون مقدار زیاد کود به گیاه آسیب می رساند.
بهتر است در زمان گلدهی یا رشد گیاه، ماهی یک بار به آن کود بدهید اما در فصل زمستان و دوره ی استراحت گیاه، می توانید مقدار کوددهی را کم تر یا متوقف کنید. جزییات کوددهی برای هر گیاه متفاوت است و لازم است که قبل از استفاده برای هر گیاه به طور دقیق در مورد مقدار آن مطالعه کنیم.
گیاهان به مخلوطی از نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سایر ریزمغذیها برای رشدی سالم و شاداب احتیاج دارند. بسیاری از این مواد مغذی به طور طبیعی در خاک وجود دارند. اما همین خاک پس از گذشت چند وقت که گیاه را در خود رشد داد، مواد مغذیاش از بین میرود و این مواد برای اینکه گیاه بتواند گل بدهد و شاداب باشد باید جایگزین بشود. گیاهان را باید با کودهای طبیعی و ساختگی تغذیه کنیم. اما برای کود دادن حتما باید بهترین زمان انجام این کار را بدانید تا به رشد و شادابی گیاه کمک کنید.
درصد عناصر تشکیل دهنده برای کود گیاهان آپارتمانی عبارت است از ۲۰ درصد نیتروژن، ۲۰ درصدفسفر، ۲۰ درصد پتاسیم، ۰٫۰۲ درصد برگ، ۳٫۵ درصد منگنز و ۷٫۸ درصد آهن میباشد.
نباید گیاهتان را گشنه نگه دارید و سپس که یادش افتادید کلی غذا به آن بدهید. در کل بهتر است کود گیاهان آپارتمانی را در فواصل منظم و کود دهی به اندازه انجام دهیم. آن کار عواقب بدی روی گیاهتان میگذارد و باعث پژمردگی برگها و از دست رفتن کیفیت گیاه میشود. اگر گیاهتان وضع خوبی ندارد، همین حالا آن را تغذیه کنید و پس از آن هر دو تا چهار هفته یکبار آن را تغذیه کنید.
اگر گلدان گیاه را به تازگی عوض کردید نیازی به دادن کود تا چند ماه ندارید. اما پس از چند ماه که غذای درون کمپوست تمام شد باید کوددهی و تغذیه گیاه را هر ۲ تا ۴ هفته یکبار شروع کنید. بهترین زمان برای کود دادن به گیاهان در فصل بهار و تابستان است. گیاهان جوانتر در زمانهای کمتری به کود دهی نیاز دارند. برای کوددهی باید به سن و نوع گیاه توجه کنید. گیاهانی که جوانتر هستند باید در فواصل نزدیکتری کوددهی را انجام دهید.
- هرس و تکثیر
معمولا در نگهداری گیاهان آپارتمانی باید به هرس آنها دقت کنید. اگر گیاه شما رشد زیادی دارد هرس کردن آن مشکلی ایجاد نمیکند و حتی به رشد بیشتر آن کمک میکند. مثل پوتوس و فیلودندرون، اما اگر رشد کندی دارد نیازی به این کار نخواهد بود.
شما می توانید در هر زمانی از سال هرس کنید، اما پاییز زمان طبیعی برای شکستن قیچی هرس خود پس از یک تابستان رشد است. دلایل اصلی هرس گیاهان آپارتمانی، بهتر جلوه دادن آنها و جلوگیری از بزرگ شدن آنهاست. همانند تکثیر، بریدن گیاهان آپارتمانی بیش از حد رشد کرده به ارتفاع 10 تا 15 سانتیمتر به جوانسازی آنها کمک می کند. این تکنیک در تشویق رشد جدید گیاهان دنبالهدار مانند پیچک سوئدی و پوتوس که ممکن است در پایههایشان برهنه شده باشند، مؤثر است.
گل های پژمرده را از گیاهان خود کوتاه کنید تا شکوفه های بیشتری را تشویق کنید و از مشکلات بیماری جلوگیری کنید. در حالی که در حال انجام آن هستید، حتماً برگ های زرد، قهوه ای یا پژمرده را بردارید. از یک هرس دستی با تیغه باریک یا قیچی تیز برای ایجاد یک برش تمیز بدون پاره شدن ساقه گیاه استفاده کنید. بهتر است قبل از اینکه به گیاه دیگری بروید، تیغه های هرس خود را با الکل پاک کنید تا از انتشار هر گونه آفت و بیماری جلوگیری کنید.
- تعویض گلدان
مواد آلی موجود در خاک دارای یک منبع محدود برای بقای حیات گیاه است. گیاهان این مواد مغذی را جمع می کنند و از آنها تغذیه می کنند، در حالی که آبیاری گیاه باعث می شود این مواد به سمت پایین گلدان بروند و به نوعی باعث شسته شدن و از بین رفتن این مواد مغذی می شود. عوض کردن گلدان باعث ذخیره مجدد این ذخایر مواد آلی برای تغذیه گیاهان و ایجاد فضای کافی برای رشد آنها می شود.
بهترین زمان تعویض خاک گلدان فصل بهار است. اگر می خواهید گلدان را بزرگ تر کنید، گلدانی را انتخاب کنید که خیلی بزرگ تر از گلدان قبلی نباشد چون اگر گلدان خیلی بزرگ باشد، احتمال از بین رفتن ریشه ی گیاه وجود دارد. دلیل آن این است که خاک اضافی رطوبت زیادی را در خود نگه می دارد که به مصرف گیاه نمی رسد و در نتیجه ریشه ی گیاه را می پوساند.
بسیاری از افراد در زمان تعویض گلدان، آنها با متوسل شدن به زور از خاک بیرون میکشند که این کار نه تنها ساقه ها، برگها و شکوفه ها را از بین میبرد بلکه به ریشه ها نیز صدمه میزند. برای تعویض گلدان گیاه باید به آرامی چند ضربه به گلدان بزنید و پس از نرم شدن خاک اطراف ریشه گیاه را به آرامی و بدون هیچ زوری از گلدان خارج کنید.
چه نشانه هایی وجود دارند که متوجه شویم گیاهمان نیاز به خانه ای جدید دارد:
- به نظر می رسد که گیاه برای گلدانش خیلی بزرگ است و فضای کافی برای رشد گیاه وجود ندارد.
- ریشه ها از سوراخ های زهکشی در حال رشد هستند و از گلدان بیرون زده اند.
- هنگام آبیاری، آب در قسمت بالای گلدان قرار می گیرد و جذب گیاه نمی شود.
- هنگامی که خاک گیاه خشک شده است و طراوت زیادی برای رشد گیاه ندارد که این موضوع به این معناست که گیاه مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی کند.
- مدت طولانی است که گلدان گیاه را عوض نکرده اید.
- تنفس گیاه
تمامی موجودات زنده به خصوص گیاهان آپارتمانی برای ادامه ی حیات به هوای پاکیزه و تازه نیاز دارند. پس یکی از اصول اولیه نگهداری گیاهان آپارتمانی ایجاد هوای مطلوب به کمک باز کردن پنجره ی نزدیک فضای نگهداری از گیاه است.
ورود هوای تازه و در نتیجه رسیدن اکسیژن مورد نیاز به گیاهان آپارتمانی سبب استحکام ساقه ی گیاه شده و رنگ برگ های آن را شاداب می کند. پس پیشنهاد می کنیم.صبح ها پنجره را باز بگذارید تا هوای تازه وارد خانه شود و گیاه شما حسابی شاداب شود.
- آفت
از آفت هایی که رشد و شادابی گیاهان آپارتمانی را تهدید می کنند می توان به شته، تارتنچه و خستر آرد پوش اشاره کرد. با مشاهده قارچ سفید روی خاک و حشراتی روی ساقه ها و برگ ها آن را سمپاشی نمایید. برای تهیه سم مناسب از یک متخصص گیاه پزشکی مشورت بگیرید.
در صورتی که آفت بیش از اندازه به گیاه نفوذ کرده باشد امکان برگشت طبیعی گیاه وجود ندارد. از این رو هر ماه گیاه را وارسی کنید. برای محافظت گیاه می توان از یک حبه سیر در گلدان کمک گرفت. به این شیوه هیچ شته ای به گیاه نزدیک نخواهد شد.
مهم نیست از چه درمانی استفاده می کنید، ثابت قدم باشید. برای آفاتی که به سرعت تکثیر می شوند مانند شته ها و کنه های عنکبوتی، ممکن است لازم باشد گیاهان را هفته ای یکبار به مدت یک ماه یا بیشتر درمان کنید تا از شر آفات خلاص شوید.
مگس های قارچی مگس های سیاه ریز هستند که در اطراف خاک وزوز می کنند و یک آفت رایج گیاهان آپارتمانی هستند، اگرچه اغلب با مگس میوه اشتباه گرفته می شوند. هنگامی که گیاهان بیش از حد آبیاری می شوند، معمولاً پشه های قارچی را به تعداد زیاد می بینید. بین دو آبیاری اجازه دهید سطح خاک خشک شود و مطمئن شوید که برگ های مرده روی سطح خاک پاک می شوند. در موارد شدید، ممکن است بخواهید گیاه خود را در خاک تازه و یک ظرف تمیز مجدداً گلدان کنید.
- نگهداری گیاه به صورت گروهی
اگر گیاهان را به صورت گروهی نگهداری کنید سبب شده تا رطوبت خارج شده از هر یک از گلدان ها یا تعریق گیاهان در بین شاخ و برگ آن ها به دام افتد. اگر از یک گلدان به تنهایی مراقبت می کنید گردش هوا در اطراف آن سبب شده رطوبت ایجاد شده در اطراف گیاه در سطح فضا پخش شود. این کار سبب می شود رطوبت اطراف گلدان کاهش یافته و به دلیل این کاهش درصد رطوبتی و تعریق و تبخیر بیشتر نیاز آبی گیاه بیشتر شود.
- گیاهان آپارتمانی را تمیز نگه دارید.
گیاهانی که گرد و غبار زیادی روی برگهایشان دارند، نمیتوانند نور مورد نیاز خود را برای زنده ماندن دریافت کنند، به ویژه گیاهان سبز و گیاهانی با برگهای بزرگ. بنابراین چند بار در سال، از یک پارچه مرطوب استفاده کنید و به آرامی برگ های گیاهان خود را از هر دو طرف پاک کنید. استفاده از چند قطره شیر در یک لیتر آب نیز به شفاف شدن و تقویت برگ های گیاه کمک میکند.
- گلدان مناسب انتخاب کنید.
گلدان مناسب یکی از عوامل بسیار مهم در رشد ایده آل گیاهان است. در خرید گلدان مناسب برای گیاه دقت زیادی به خرج دهید تا باعث سرکوب کردن رشد گیاه ، ایجاد بیماری ، پوسیدگی ریشه و در نهایت از بین رفتن آن نشوید.
مطمئن شوید که گلدان ها دارای سوراخ های زهکشی هستند. داشتن سوراخهای زهکشی در انتهای گلدان برای گیاه شما ضروری است. زهکشی مناسب به ریشه ها اجازه میدهد تا هوا بخورند و از غرقاب شدن آنها و خفگی ریشه ها جلوگیری میکند.
- گیاه خود را مدام جابجا نکنید.
توصیه میکنیم قبل از انتخاب و خرید گیاه، محل قرار دادن آن را در خانهتان مشخص کنید. گیاهان زمانی که به محیط اطراف خود عادت کنند رشد میکنند و یافتن نقطه ای با نور و دمای مناسب بسیار مهم است. نوسان دما به گیاه شما شوک وارد میکند و در نتیجه باعث میشود گیاه نتواند رشد کند و حتی ممکن است بمیرد.
جمع بندی
نگهداری صحیح و مراقبت از گیاهان آپارتمانی دارای یک سری قوانین می باشد. در صورتی که سلامت گیاه آپارتمانیتان برایتان اهمیت دارد، باید حتما این قوانین را رعایت کنید.
کامنت بگذارید